Cục Quản lý Cạnh tranh (VCA) thuộc Bộ Công Thương khẳng định: “Người tiêu dùng có quyền yêu cầu và doanh nghiệp có trách nhiệm bồi thường thiệt hại trong trường hợp có thiệt hại phát sinh trong quá trình tiêu dùng của người tiêu dùng”.
Trong thời gian gần đây, vụ việc tranh chấp giữa ông Võ Văn Minh và Công ty Tân Hiệp Phát liên quan đến “chai nước ngọt có ruồi” đã thu hút sự quan tâm, chú ý của nhiều cá nhân, tổ chức, đặc biệt là người tiêu dùng trên phạm vi cả nước. Kết quả Tòa án nhân dân tỉnh Tiền Giang tuyên phạt ông Võ Văn Minh 7 năm tù về tội “Cưỡng đoạt tài sản”.
Không thể phủ định vụ việc đã và đang gây nhiều hoang mang, lo lắng cho người tiêu dùng. Một trong những lo lắng được người tiêu dùng đặc biệt quan tâm là cách thức tiến hành khiếu nại hành vi sai phạm (nếu có) của doanh nghiệp như thế nào để không bị coi là vi phạm các quy định pháp luật.
Thông tin về vụ việc này, Cục Quản lý Cạnh tranh (VCA) thuộc Bộ Công Thương vừa chính thức có thông cáo lưu ý người tiêu dùng một số phương thức giải quyết tranh chấp trong trường hợp tương tự nhằm bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và đảm bảo hoạt động hợp pháp của các tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh.
Theo VCA, Điều 30 Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng quy định: “Tranh chấp phát sinh giữa người tiêu dùng và tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ được giải quyết thông qua: Thương lượng; Hòa giải; Trọng tài; Tòa án.”.
Như vậy, khi phát hiện một hành vi có dấu hiệu vi phạm pháp luật bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, người tiêu dùng có thể liên hệ trực tiếp với tổ chức, cá nhân kinh doanh để yêu cầu được giải quyết theo phương thức thương lượng hoặc nhờ một tổ chức, cá nhân thứ ba (các cơ quan quản lý nhà nước, các tổ chức xã hội tham gia bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, các công ty, văn phòng luật hoặc bất kỳ một tổ chức cá nhân nào khác đủ năng lực). Người tiêu dùng có thể sử dụng phương thức trọng tài hoặc khởi kiện trực tiếp tại Tòa án nhân dân cấp có thẩm quyền.
Ngoài ra, người tiêu dùng cũng có thể phản ánh về hành vi vi phạm pháp luật (có hoặc không kèm theo yêu cầu hòa giải) của doanh nghiệp tới các cơ quan quản lý nhà nước, các cơ quan báo chí. Lựa chọn phương thức nào là hoàn toàn phụ thuộc vào người tiêu dùng và tổ chức, cá nhân kinh doanh tùy theo tính chất, mức độ của vụ việc cũng như mức độ hợp tác, phối hợp của các bên liên quan.
Thương lượng là phương thức hiệu quả nhất
Về cách thức tiến hành thương lượng để bảo vệ quyền lợi chính đáng của người tiêu dùng, VCA cho biết, thực tế trong thời gian vừa qua cho thấy thương lượng là một trong những phương thức hiệu quả nhất và thường được sử dụng để giải quyết tranh chấp giữa người tiêu dùng và doanh nghiệp.
Hàng ngày, khi người tiêu dùng tiến hành các giao dịch và phát hiện quyền lợi của mình bị xâm phạm, việc người tiêu dùng trao đổi, phản ánh thông tin với người bán là một hình thức của thương lượng. So với các phương thức khác như hòa giải, trọng tài hoặc tòa án, thương lượng sẽ tiết kiệm thời gian, công sức không chỉ cho người tiêu dùng mà còn cho cả doanh nghiệp, đồng thời, đảm bảo tính bí mật thông tin trong quá trình hai bên làm việc với nhau.
“Tuy nhiên, kết quả của thương lượng thường phụ thuộc rất nhiều vào thiện chí thương lượng của hai bên. Nếu một trong hai bên không có thiện chí, thương lượng sẽ không mang lại kết quả thống nhất, các bên sẽ phải tiếp tục sử dụng các phương thức khác để giải quyết vấn đề”, VCA đánh giá.
Người tiêu dùng toàn quyền đưa ra các yêu cầu về mức độ bồi thường
Theo khuyến cáo của VCA, trong quá trình thương lượng, để đảm bảo yêu cầu đưa ra không vi phạm các quy định pháp luật, người tiêu dùng cần lưu ý thương lượng trên cơ sở thông tin thực tế và rõ ràng; yêu cầu của người tiêu dùng phải hợp lý và phù hợp với tính chất và mức độ của vụ việc và cần đạt được sự thống nhất giữa 2 bên.
Cụ thể, chỉ khi có dấu hiệu cho thấy quyền lợi của mình bị xâm phạm, người tiêu dùng mới nên tiến hành khiếu nại và thương lượng với doanh nghiệp. Trước khi tiến hành thương lượng, người tiêu dùng nên thu thập các tài liệu chứng minh về giao dịch ví dụ: các giấy tờ chứng minh người tiêu dùng đã mua hàng hóa, dịch vụ của doanh nghiệp; phiếu bảo hành, sản phẩm hoặc ảnh chụp minh họa lỗi của sản phẩm… Doanh nghiệp có quyền từ chối làm việc nếu như người tiêu dùng không chứng minh được sự liên quan của người tiêu dùng với hàng hóa, dịch vụ của doanh nghiệp.
Người tiêu dùng có quyền yêu cầu và doanh nghiệp có trách nhiệm bồi thường thiệt hại trong trường hợp có thiệt hại phát sinh trong quá trình tiêu dùng của người tiêu dùng. Có một số yếu tố người tiêu dùng phải cân nhắc trước khi đưa ra yêu cầu đền bù thiệt hại: thiệt hại phải có tính thực tế và có thể chứng minh, phù hợp với tính chất, mức độ của vụ việc.
Để thể hiện được sự thống nhất về nội dung thương lượng, người tiêu dùng nên đề nghị doanh nghiệp lập biên bản trong quá trình thương lượng hoặc sử dụng email để đảm bảo tính lưu vết thông tin của quá trình thương lượng. Một cách thức người tiêu dùng có thể kết hợp sử dụng là mời sự tham gia chứng kiến của bên thứ ba trong quá trình thương lượng. Ví dụ, khi nhân viên của doanh nghiệp tới làm việc, người tiêu dùng có thể mời tổ trưởng tổ dân phố tới tham gia để chứng kiến và ký vào biên bản làm việc.
Trong quá trình thương lượng, người tiêu dùng toàn quyền đưa ra các yêu cầu về mức độ bồi thường. Pháp luật không có quy định về mức tối đa mà các bên có thể bồi thường cho nhau. Việc xác định mức độ bồi thường hoàn toàn phụ thuộc và tính chất, mức độ của vụ việc và thiện chí của các bên liên quan.
“Tuy nhiên, người tiêu dùng cần lưu ý, việc đưa ra yêu cầu đền bù thiệt hại không có cơ sở thực tế và kèm theo những thông tin có tính chất đe dọa gây thiệt hại tới uy tín, danh dự, tài sản của tổ chức cá nhân kinh doanh nếu không được đáp ứng có thể dẫn tới khả năng vi phạm pháp luật. Vì vậy, người tiêu dùng cần thực hiện phương thức thương lượng theo đúng quy định của pháp luật đã được quy định trong Bộ Luật Dân sự, Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và các văn bản liên quan khác”, VCA khuyến cáo.
