Lần đầu tiên điều máy bay trinh sát tới Singapore, Mỹ đang muốn nói với Trung Quốc rằng Washington vẫn ở đây và sẵn sàng hỗ trợ đồng minh trong khu vực đối phó với các hành vi bành trướng của Bắc Kinh.
Máy bay trinh sát P-8 Poseidon năm ngoái xuất hiện tại một buổi triển lãm hàng không ở Singapore. Ảnh: Reuters
Mỹ hôm 7/12 lần đầu tiên triển khai máy bay do thám P-8 Poseidon đến Singapore với mục tiêu đề ra là “tăng cường tương tác với quân đội các nước trong khu vực, hỗ trợ công tác tìm kiếm cứu nạn và an ninh hàng hải”. Đây là một phần trong bản thỏa thuận nhằm tăng cường hợp tác quốc phòng giữa Mỹ và Singapore.
Giới chức Lầu Năm Góc cho hay Washington trong tương lai có kế hoạch triển khai định kỳ các sứ mệnh tương tự, khoảng ba tháng một lần. Dù vậy, theo BBC, hành động này chủ yếu là nhằm đáp trả các yêu sách chủ quyền phi lý ngày càng gia tăng của Trung Quốc trên Biển Đông.
Phản ứng trước động thái kể trên, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Doanh lên án sự hiện diện mạnh mẽ của quân đội Mỹ là “không phù hợp với những lợi ích chung và dài hạn giữa các quốc gia trong khu vực”.
Bình luận viên Dan De Luce từ Foreign Policy nhận định bản thỏa thuận phản ánh mối lo lắng của Singapore trước những hành vi leo thang của Bắc Kinh đối với các tranh chấp chủ quyền. Nó cũng cho thấy một thực tế rằng các nước trong khu vực đang có xu hướng viện tới Mỹ như một đối trọng nhằm chống lại những chính sách bành trướng trên biển của Trung Quốc.
Hai quan chức Bộ Quốc phòng Mỹ đánh giá bản thỏa thuận sẽ cho phép máy bay P-8 Poseidon của hải quân Mỹ cất cánh từ các đường băng của Singapore, tạo ra một lợi thế mang tính chiến lược, giúp Washington giám sát chặt chẽ hơn mọi hoạt động quân sự của Bắc Kinh trên Biển Đông.
Mỹ hiện tại cũng triển khai P-8 đến Nhật Bản, Philippines và thực hiện bay trinh sát từ Malaysia. P-8 Poseidon là mẫu máy bay phản lực Boeing 737 cải tiến, trang bị nhiều radar cùng cảm biến giúp thu thập thông tin tình báo và phát hiện tàu ngầm.
Trung Quốc trong khi đó liên tục lên tiếng phản đối việc các tàu và máy bay trinh sát Mỹ hoạt động tại những khu vực mà Bắc Kinh ngang nhiên tuyên bố là vùng đặc quyền kinh tế của mình trên Biển Đông. Song, Washington cũng như giới chuyên gia pháp lý khẳng định các phi cơ và tàu của hải quân Mỹ chỉ hiện diện trên vùng biển và không phận quốc tế, phù hợp với Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển (UNCLOS) mà Bắc Kinh đã ký.
Trung Quốc đang ráo riết tiến hành hoạt động cải tạo phi pháp tại quần đảo Trường Sa của Việt Nam, bồi đắp biến những bãi đá thành đảo, xây dựng trên các thực thể này đường băng, cảng nước sâu, cùng nhiều công trình quân sự khác. Đô đốc Harry Harris, chỉ huy Bộ Tư lệnh Thái Bình Dương của Mỹ, miêu tả hoạt động nạo vét của Trung Quốc đã tạo ra “vạn lý trường thành cát” trên Biển Đông.
Bắc Kinh còn nhiều lần can thiệp các chuyến bay do thám và ngăn cản tàu tuần tra Mỹ thực thi nhiệm vụ. Hồi tháng 8 năm ngoái, chiến đấu cơ Su-27 Trung Quốc còn áp sát và xoay vòng phía trên máy bay P-8 của Mỹ ở không phận quốc tế gần đảo Hải Nam.
Theo một số nhà ngoại giao, động thái điều máy bay do thám hiện đại của Mỹ tới Singapore dường như là nhằm gửi đến Trung Quốc thông điệp rằng Washington sẽ không đứng im nhìn Bắc Kinh mặc sức tung hoành.
“Thông điệp ẩn đằng sau chắc chắn nhắm tới Trung Quốc, và đó là Mỹ đang ở đây, luôn sẵn sàng hỗ trợ bạn bè và đồng minh trong khu vực”, AFP dẫn lời một nhà ngoại giao Đông Nam Á giấu tên nói.
Mặt khác, bản thỏa thuận quốc phòng vừa được thông qua cũng làm bật lên vai trò to lớn của Singapore trong việc định hình chính sách ngoại giao và thương mại ở Đông Nam Á trước bối cảnh những hành vi gây hấn ngày một tăng tiến của Trung Quốc đang khiến các nước láng giềng nhỏ bé cảm thấy hoang mang.
Dù hợp tác kinh tế với Trung Quốc có ý nghĩa rất quan trọng đối với Singapore, nước này một thập kỷ qua vẫn không ngừng củng cố mối quan hệ quân sự, quốc phòng với Mỹ.
Tàu chiến đấu ven biển USS Fort Worth (LCS-3) của hải quân Mỹ tháng 11 năm ngoái cập cảng Singapore và ở lại để thực hiện một nhiệm vụ kéo dài 16 tháng. Đây là tàu chiến ven biển thứ hai của Mỹ được triển khai đến Singapore. Trước đó, tháng 3/2013, hải quân Mỹ đã đưa tàu LCS đầu tiên mang tên USS Freedom tới Singapore trong một nhiệm vụ kéo dài 10 tháng.
Singapore bên cạnh đó cũng đầu tư hàng tỷ USD vào các chiến đấu cơ và vũ khí mới, dành khoảng 20% chi tiêu chính phủ cho quốc phòng. Căn cứ Hải quân Changi của nước này là cảng biển duy nhất trong khu vực có thể tiếp nhận tàu sân bay Mỹ.
Rõ ràng, việc Mỹ điều P-8 Poseidon tới Singapore nên được nhìn nhận “như một bước đột phá mạnh mẽ trong quan hệ quốc phòng” giữa hai nước, cây bút Jermyn Chow từ tờ Strait Times bình luận.
