Tâm sự của du khách Trung Quốc: ‘Tới Đài Loan, tôi mới nhận ra mình đã từng bị lừa dối’
Ngày càng có nhiều người Trung Quốc dùng visa thương mại tới Đài Loan, trải nghiệm những chuyến du lịch “không theo đoàn”. Những du khách này đã cảm nhận được sự khác biệt rất lớn về không khí sinh hoạt giữa hai bờ eo biển Đài Loan.
Người dân sống tại các khu du lịch nổi tiếng ở Đài Loan đã sớm quen với hình ảnh từng đoàn, từng đoàn du khách Trung Quốc ồ ạt đỗ xuống không ngớt. Nhưng sau mấy năm Đài Loan mở cửa cho khách du lịch vào tham quan thì nhiều người nhận ra rằng, so với kiểu từng đoàn du khách ra vào tấp nập thì “du lịch tự do” mới là cách cảm nhận Đài Loan thực sự sâu sắc hơn.
Tới Đài Loan có thể tìm lại những điều đã mất ở Trung Quốc
Liu Xliao, một kỹ sư Trung Quốc đến từ Bắc Kinh, thuộc thế hệ 8x, cũng là một du khách tự do như vậy. Năm 2006, anh bắt đầu đi du lịch vòng quanh thế giới và viết nhật ký trên blog cá nhân của mình, trong đó thuật lại tường tận mọi chuyện mắt thấy tai nghe trên hành trình của mình.
Tháng 9/2010, Liu Xliao xin cấp phép visa thương mại, bay qua Hồng Kông rồi tới Đài Loan. Trong hành trình 12 ngày tới Đài Loan, anh đã du lịch một vòng quanh đảo theo chiều “thuận kim đồng hồ”, một mình đạp xe xuyên qua vùng phía Đông Đài Loan, đáp xe lửa tới Bính Đông, Cao Hùng và đi tàu cao tốc tới Đài Bắc.
Đài tưởng niệm Tưởng Giới Thạch tại Đài Bắc.
Trong suốt hành trình, Liu Xliao đã kịp ghi lại rất nhiều câu chuyện sinh động về cuộc sống, con người nơi đây. Điều anh không ngờ tới là cư dân mạng lại tỏ ra vô cùng thích thú với những dòng blog ấy. Ngay ngày hôm đó, lượt truy cập vào trang cá nhân của anh tăng vọt, lên đến hơn 2,3 triệu lượt. Liu Xliao đã nổi tiếng chỉ trong một đêm. Đến nỗi anh đã lên kế hoạch viết lại hành trình du lịch của mình thành một cuốn sách phát hành tại Đài Loan.
Trong nhật ký của mình, Liu Xliao đã viết những dòng này:
“Tôi đảm bảo rằng khi đi du lịch theo đoàn tới Đài Loan, bạn sẽ vô cùng thất vọng. Bởi vì khi ấy căn bản bạn không thể trải nghiệm được vẻ đẹp thực sự của Đài Loan”.
Là một người đã từng du lịch qua nhiều nơi, đến Đài Loan, tôi thấy được sự khác biệt rõ ràng. Đài Loan và Trung Quốc đại lục đều nói tiếng Hán, hai nền văn hóa có nhiều điểm tương đồng, nhưng lại nằm ở hai hình thái xã hội hoàn toàn khác nhau. Tôi cảm thấy một sự khác biệt rất lớn! Tôi cũng đã tới vùng Trung Đông hay Nepal, nhưng đó đơn thuần chỉ là tâm thái của một người ưa di chuyển. Khi đặt chân tới Đài Loan, tôi đã quan sát nhiều hơn, thấy nhiều điều hơn, và nhận ra sự khác biệt giữa hai bờ lớn đến thế nào.
Ở Đài Loan bạn có thể tìm thấy những điều đã biến mất ở Trung Quốc. Tôi cảm nhận thấy sự thân thiện giữa người với người trong đối nhân xử thế. Sau cuộc cách mạng tại Trung Quốc, phương thức sống, lễ nghi truyền thống mấy nghìn năm đều bị mất mát rất nhiều. Những năm sau đó, cuộc Cách mạng Văn hóa đã khiến mọi thứ đều chỉ hướng về lợi ích, sự lạnh nhạt giữa người với người tăng lên, lợi ích trần trụi được đặt ngay trước mắt.
Đài Loan không phải trải qua quá trình tẩy não nghiêm trọng như vậy nên từng phút từng giây ở mảnh đất này đều khiến bạn cảm thấy mình được tôn trọng. Điều này thật hiếm có. Ở đại lục khi làm bất kể một việc gì đó, bạn sẽ rất dễ bắt gặp ánh mắt khinh thường của người khác. Con người ở đó thật lạnh lùng!”.
Anh lấy ví dụ trong ngành dịch vụ: “Tại Đài Loan, mỗi khi được phục vụ bạn đều cảm thấy như đang trở về ngôi nhà của mình. Không thái quá như ở Nhật, dịch vụ tại Đài Loan khiến bạn cảm thấy rất ấm áp”.
Hàng nghìn học viên Pháp Luân Đại Pháp tự do luyện công tập thể tại Đài Loan; trong khi đó ở bờ bên kia, môn tập này đang bị đàn áp dã man tại Trung Quốc đại lục trong suốt 18 năm qua.
Ngày đầu Liu Xliao tới Đài Loan, sau khi đi qua cửa hải quan, anh bắt xe buýt tới Đài Bắc. Tại đây anh đã nhìn thấy sự khác biệt giữa hai bờ:
“Khi đi xe buýt vào thành phố, tôi mới cảm nhận được thế nào gọi là phục vụ và được tôn trọng. Nhân viên sẽ chủ động, nhiệt tình hỏi bạn muốn đi đâu và mua vé giúp. Bất kể lúc nào, khi thu tiền hay trả lại tiền, họ cũng sẽ nói cảm ơn vì bạn đã chiếu cố. Nếu nhìn thấy bạn có nhiều hành lý, họ sẽ xách giúp tới nơi để đồ. Chú lái xe buýt sẽ hỏi bạn đi đâu, sau đó sẽ xếp hành lý vào ô, giúp bạn có thể xuống xe thuận tiện nhất có thể.
Việc này căn bản là điều không thể tưởng tượng tại đại lục! Không chỉ tại đại lục mà Hồng Kông cũng vậy, họ chỉ chưng nguyên một bộ mặt sầu thảm để thu tiền của bạn. Sau đó bạn sẽ chẳng còn quan hệ gì với họ cả. Nếu có hỏi bất cứ điều gì thì thái độ của họ cũng sẽ khiến bạn cảm thấy như mình đã mắc nợ họ từ 8 đời… Ở Đài Loan bạn có thể cảm nhận sâu sắc được thế nào gọi là phục vụ. Những ví dụ như vậy quá nhiều”.
Những chuyện người Đài Loan cảm thấy quá đỗi bình thường thì Liu Xliao lại cảm thấy không thể tưởng tượng được: “Tại bến xe mọi người đều tự giác xếp hàng. Ở Đài Loan ngay cả khi bốn phía nơi ngã tư đường không có bóng một chiếc xe, mọi người cũng đều nhẫn nại chờ đèn xanh, đèn đỏ. Thành phố của Đài Loan không có thùng rác, nhưng đường phố lại vô cùng sạch sẽ, hầu như không có rác.
Khi tới cửa hàng mua pin, họ sẽ hỏi bạn có cần giúp cho pin cũ vào trong túi rồi bỏ đi không hay có cần lấy lại pin đã thay ra hay không. Khi bạn mua trà sữa, họ sẽ hỏi bạn cần cho bao nhiêu đá hay không cần cho đá, cần ngọt như thế nào… Sau đó, họ sẽ dùng giấy lau sạch những giọt nước trên cốc giấy, rồi đưa cho bạn bằng cả hai tay rồi giúp vứt túi bọc ống hút vào thùng rác.
Không phải chỉ nhân viên của cửa hàng uy tín mới được huấn luyện như vậy, mà tất cả các cửa hàng đều có chung văn hóa đó. Ngay cả khi bạn tới ăn thịt hầm trong một cửa hàng nhỏ của người dân địa phương thì cũng đều nhận được những lễ nghi như vậy. Họ khiến bạn từng phút từng giây đều cảm thấy mình được tôn trọng. Bạn sẽ cảm thấy cùng là người Trung Hoa mà sao Đài Loan lại có sự khác biệt lớn đến thế!”.
Luôn nghe không ngớt những lời cảm ơn
Những nét ứng xử tốt đẹp trong văn hóa truyền thống mà Liu Xliao chỉ ra ở trên cũng chính là cảm nhận chung của rất nhiều người Trung Quốc đại lục về cuộc sống tại Đài Loan.
Một sinh viên đến từ Thiên Tân đang theo học tại Đại học Thanh Hoa tại Tân Trúc nói rằng, khi mua cơm ở cửa hàng ăn dù là trả tiền hay gọi đồ thì cũng nghe thấy những lời “cảm ơn” không ngớt, nhiều tới mức cậu bắt đầu thấy ngại ngùng.
Một sinh viên khác đến từ tỉnh Chiết Giang gật đầu mỉm cười phụ họa: “Tôi thấy rõ ràng tôi phải là người nói cảm ơn mới đúng, sao lại trở thành nhân viên phục vụ nói cảm ơn với mình nhỉ!”.
Một sinh viên khác đến từ Đại Liên sốt ruột nói: “Giờ tôi cũng bắt đầu nói cảm ơn theo nhân viên phục vụ, như vậy sẽ cảm thấy tốt hơn một chút. Ban đầu khi nhân viên phục vụ nói cảm ơn, tôi bất ngờ không biết nói gì, đứng ngây người ra. Sau đó tôi cảm thấy mình đứng ở đó cũng không hay cho lắm nên đã bắt đầu nói cảm ơn”.
Một sinh viên khác đến từ Thiên Tân nhớ lại trải nghiệm khó quên khi du lịch Đài Loan. Một hôm, cậu tới Tam Nghĩa, Miêu Lật, nơi đó có một cửa hàng cho thuê xe máy, xe đạp. Cậu kinh ngạc phát hiện ra rằng: Khi thuê xe cậu không cần phải đặt cọc tiền hay giấy tờ gì khác! Cậu cảm thấy thật khó tưởng tượng được:
“Tôi cảm thấy cửa hàng ở đây rất tín nhiệm khách hàng. Lúc đó tôi bèn nghĩ nếu đánh mất chiếc xe đạp hoặc vác nó về nhà thì chủ cửa hàng cũng phải bó tay. Bởi vì tôi không để lại tên tuổi, hay số điện thoại. Tôi bèn hỏi ông chủ cửa hàng, thì ông đáp lại rằng: “Lẽ nào cậu đi xa như vậy tới đây chỉ để trộm một chiếc xe đạp hay sao?”. Nói xong cậu sinh viên không nhịn nổi, phá lên cười.
Chứng kiến người Hoa cũng có thể có dân chủ và tự do
Một đặc sắc nữa của Đài Loan khiến Liu Xliao chú ý là “Văn hóa bầu cử”. Cuối tháng 9/2010, anh tới Đài Loan đúng vào dịp 5 thành phố của Đài Loan (Tân Bắc, Đài Bắc, Đài Trung, Cao Hùng, Đài Nam) đang vận động cử tri. Trên khắp các nẻo đường đều là áp phích tranh cử của ứng cử viên Quốc Dân Đảng và Dân Tiến Đảng.
Sự tự do dân chủ trong bầu cử tại Đài Loan.
Khi nhìn thấy những điều này Liu Xliao thực sự ấn tượng. Anh nói: “Là một người đại lục, khi nhìn vào văn hóa bầu cử của Đài Loan, tôi lại thấy rất hiếu kỳ. Tôi cảm thấy mình giống như kẻ cô đơn bắt gặp một đôi tình nhân đang cãi vã bên đường, nhìn cảnh ấy thật náo nhiệt! Nghĩ lại mình thì quả thật đáng buồn, ngay cả cơ hội để cãi nhau cũng không có.
Điều này minh chứng rằng người Trung Quốc chỉ nhìn thấy cảnh người Đài Loan tranh cử như đang cãi nhau trên bề mặt, chứ không nhìn thấy sự tự do, dân chủ trong đó. Ngẫm ngược lại bản thân mình thì lại thấy bất lực khi không có sự lựa chọn thực sự, đặc biệt là tình trạng tại đại lục bây giờ”.
Cậu thở dài trên blog rằng:
“Nhất quyết đừng để những cảnh đánh lộn của viện lập pháp Đài Loan lừa dối mình. Kỳ thực xã hội của họ rất yên ổn, sự chênh lệch giàu nghèo cũng ít hơn đại lục. Y tế, phòng ốc, giáo dục cũng đều được bảo đảm. Các hãng truyền thông tại đại lục của chúng ta chỉ đưa tin về chuyện người Đài Loan đánh lộn, có vẻ như muốn chứng minh điều gì đó.
Kỳ thực tôi muốn nói là, khi những nhà chính khách không đánh lộn mà đoàn kết như một mới là điều thực sự đáng sợ. Hãy nhìn lại “sự hài hòa” trong xã hội của chúng ta thì sẽ hiểu, đó là một sự hài hòa thật đáng sợ, ẩn đằng sau là biết bao bão tố. Chỉ những nơi không hài hòa thì hàng ngày mới phải kêu gọi chúng ta phải chung sống hài hòa. Khi các nhà chính khách không chỉ trích lẫn nhau, mà dồn tâm sức vào việc làm thế nào để khống chế người dân thì đó mới là bi kịch thực sự!”.
Sư tự do và nền dân chủ của Đài Loan chính là tấm gương sáng cho các nhà chính trị học tại Trung Quốc học tập. Vu Kiến Vanh là nghiên cứu viên của Sở Nghiên cứu và Phát triển Nông thôn thuộc Học viện Khoa học xã hội Trung Quốc. Ông từng có được 15 ngày tới Đài Loan giao lưu, chia sẻ học thuật và tìm hiểu sâu về cuộc sống của người dân nơi này. Đi tới đâu ông cũng hỏi những người dân bình thường một câu thế này: “Nếu quan chức phá dỡ nhà của bạn thì phải làm thế nào?”.
Nguyên nhân ông hỏi như vậy là bởi tranh chấp đất đai, nhà cửa giữa chính phủ và người dân ở Trung Quốc đại lục là rất phổ biến. Khi nhà của người dân bị chính phủ dùng bạo lực cưỡng chế tháo dỡ, họ ra sức kháng cự, phản đối bằng nhiều cách, khiến nó trở thành một vấn nạn vô cùng nhức nhối. Vu Kiến Vanh muốn biết ở Đài Loan có chuyện này hay không.
Không ngờ, có tới 99% người dân Đài Loan khi được hỏi câu ấy đều trả lời giống nhau: “Không thể nào có chuyện đó! Chúng tôi chưa đồng ý thì sao có thể tháo dỡ nhà của chúng tôi được? Chỉ cần căn nhà này là tài sản hợp pháp thì người làm quan to đến mấy cũng không dám ra tay”.
Vu Kiến Vanh tiếp tục gặng hỏi: “Nếu thực sự bị dỡ nhà thì làm thế nào?”.
Người Đài Loan trả lời rằng: “Thì tới tòa kiện kẻ dỡ nhà, quan tòa sẽ xử cho tôi theo luật, không những thế họ còn phải đền rất nhiều tiền”.
Vu Kiến Vanh vẫn hỏi tiếp: “Nếu quan tòa không xử theo luật thì làm thế nào?”.
Người Đài Loan bắt đầu không nhẫn nại được trả lời rằng: “Không thể nào! Quan tòa của chúng tôi có thể hủ bại ở chuyện khác, nhưng chỉ cần chúng tôi có sổ đỏ và bằng chứng rõ ràng, chính xác thì ông ấy không thể làm gì, mà cũng không dám giở trò hủ bại”.
“Nếu quan tòa cứ hủ bại thì sao?”.
“Thì tôi sẽ tìm nghị viên (người thẩm duyệt, nghe báo cáo và chất vấn những quyết sách của cơ quan hành chính cùng cấp) của tôi để kiện ông ấy”.
“Thế nếu nghị viên cũng hủ bại thì sao?”.
“Ông thật là kỳ quặc, toàn hỏi tôi những câu hỏi kỳ quặc. Nếu nghị viên cũng hủ bại thì lần sau tôi sẽ không bỏ phiếu bầu cho ông ấy nữa!”.
Chỉ trong 15 ngày ngắn ngủi, Vu Kiến Vanh đã liên tục nhận được những câu trả lời kiểu như vậy của những người dân nông thôn ở Đài Loan. Sau khi trở về Trung Quốc đại lục, ông đã tổng kết lại như sau:
“Hôm nay vì sao tôi lại nói tới Đài Loan, bởi vì chúng tôi thông thường dùng rất nhiều lý do, dùng văn hóa, tín ngưỡng, tôn giáo của dân tộc để phủ định một thể chế xã hội hiện đại. Nhưng Đài Loan lại chung dòng máu, chung văn hóa với chúng tôi, những nét văn hóa về cơ bản là tương đồng, vậy thì vì sao người dân Đài Loan lại có nhiều điều “không thể nào” xảy ra tại Trung Quốc đại lục đến như vậy?”.
