Có lẽ cái nặng nề nhất trong tôi suốt 14 năm làm đại biểu là không làm tròn trách nhiệm với người dân – ĐB Dương Trung Quốc “tự thú” khi nhìn lại 3 nhiệm kỳ làm ĐBQH.
Sự tự thú này có khiêm nhường, thưa ông, vì dấu ấn của ĐB, nhà sử học Dương Trung Quốc là không thể phủ nhận. Cảm nhận của ông về 3 nhiệm kỳ đã qua trong QH?
Tuy còn kỳ họp cuối cùng của QH khoá 13 nhưng 14 năm là đại biểu đủ để tôi nhận thức những thay đổi trong QH, hiển thị sự thay đổi của toàn xã hội.
Rõ ràng xu thế dân chủ không thể đảo ngược. Chúng ta hướng tới giá trị chung là điều tất yếu, đó chính là việc Hiến pháp 2013 đặt rất rõ mục tiêu là phải thực thi quyền con người. Việc luật Trưng cầu ý dân được thông qua và luật Biểu tình, luật về hội đang được tiếp tục thảo luận cho thấy quyết tâm hội nhập thế giới của đất nước.
14 năm qua, ông Dương Trung Quốc đau đáu nỗi niềm không làm tròn trách nhiệm với người dân dù đã hết sức nỗ lực. Ảnh: Hoàng Long
QH là biểu trưng cho quá trình thay đổi. Với tư cách là cơ quan quyền lực cao nhất, xây dựng hệ thống pháp luật, giám sát hoạt động của bộ máy hành pháp, quyết định những vấn đề quan trọng, chắc chắn QH sẽ phải là đầu tàu.
Đặc thù nước ta có vai trò lãnh đạo của Đảng nhưng đầu tàu cũng có vị trí rất quan trọng vì nó là yếu tố thay đổi một cách căn bản. Nói cách khác, đường lối của Đảng đúng, phù hợp với quy luật phát triển, thì chính QH là nhân tố thúc đẩy quá trình đấy. QH với cơ chế của nó, sẽ góp phần làm cho đường lối của Đảng hoàn thiện hơn.
Không chỉ nghĩ đơn giản một chiều là QH chỉ là cơ quan để thực thi mà chính QH là yếu tố tác động và làm cho đường lối của Đảng trở nên hoàn thiện. Vì QH chính là yếu tố phản ánh nguyện vọng của người dân.
Đại biểu không có công cụ
Còn cá nhân ông, hẳn có những trăn trở không ít khi chứng kiến sự thay đổi lớn lao trong suốt 14 năm qua tại QH?
Điều trăn trở nhất đối với tôi là cơ chế và cao hơn là thể chế. Chúng ta kiên định một định hướng phát triển đất nước nhưng sự kiên định cần dựa trên tinh thần thực tiễn chứ không rơi vào ảo tưởng.
Với QH, cần phải hoàn thiện hơn tính chuyên nghiệp. 2/3 số ĐBQH hiện nay tương tự như tôi là những ĐB không chuyên trách. Như thế không thể làm tròn trách nhiệm của mình. Có những lúc tôi xấu xấu hổ khi gặp cử tri.
14 năm qua, tôi vẫn luôn đau đáu một nỗi niềm là không làm tròn trách nhiệm với người dân mặc dù đã hết sức nỗ lực.
Trong lĩnh vực lập pháp, giám sát, quyết định những vấn đề quan trọng thì mình có thể làm trọn vẹn nhưng cái quan trọng nhất là bảo vệ lợi ích của người dân thì lại không làm được.
Trong cơ chế luật pháp như hiện nay, ĐBQH chỉ có quyền hạn, không có trong tay một công cụ nào. Chưa kể sự lẫn lộn giữa cơ quan hành pháp và cơ quan lập pháp. Nếu chúng ta thúc đẩy mạnh để QH thực thi đúng trách nhiệm thì hệ quả sẽ là cấp số nhân.
Vì thế, trong cơ chế của đất nước ta hiện nay, trước hết Đảng, cơ quan lãnh đạo phải phát huy dân chủ của chính mình thì mới là động lực thúc đẩy sự phát triển.
Không có giải pháp nào khác ngoài tăng cường cơ chế dân chủ và người dân có quyền thể hiện quyền của họ.
Ông gửi gắm gì ở những ĐBQH khóa mới?
Sau kết quả của Đại hội Đảng lần thứ 12, điều người ta có thể ghi nhận được rõ nhất là sự thay đổi, và rõ ràng lực lượng trẻ đông hơn, nhiều hơn, nhưng lực lượng trẻ không cẩn thận còn già cỗi hơn cả nếu không biết vượt lên.
Có một câu chúc rất cổ điển là “Nhật tân, nhật nhật tân, hựu nhật tân” tức là mỗi ngày phải mới, đó là quy luật tất yếu, nếu chúng ta ai có cũng có ý thức ấy, luôn luôn tự đổi mới mình, góp phần thay đổi xã hội thì xã hội sẽ đi lên.
